(Aug 13) วิกฤตตุรกีลามหนัก หวั่นซ้ำ'ต้มยำกุ้ง 2' : ตลาดทุนทั่วโลกต่างช็อกไปตามๆ กัน เมื่อเห็นค่าเงินลีราของตุรกีอ่อนค่าลงฮวบฮาบวันเดียวถึง 17% เมื่อวันศุกร์ที่ 10 ส.ค.ที่ผ่านมา ซึ่งหากนับรวมตั้งแต่เมื่อประธานาธิบดี เรเซป เตย์ยิป เออร์โดอาน ชนะการเลือกตั้งเมื่อเดือน มิ.ย.ที่ผ่านมา ค่าเงินลีราก็อ่อนค่ารวมมากกว่า 30% ไปแล้ว นับเป็นค่าเงินที่ย่ำแย่ที่สุดประเทศหนึ่งในกลุ่มตลาดเกิดใหม่ปีนี้
ปัจจัยหลักที่ฉุดค่าเงินลีราล่าสุดก็คือ การทวีตข้อความของประธานาธิบดีสหรัฐ โดนัลด์ ทรัมป์ ซึ่งขู่ว่าจะปรับขึ้นกำแพงภาษีเหล็กและอะลูมิเนียมจากตุรกีให้สูงขึ้นไปอีก เนื่องจากค่าเงินลีรากำลังอ่อนยวบยาบ ดังนั้นสหรัฐจึงจะเพิ่มภาษีจากเดิมซึ่งอยู่ที่ 25% และ 10% ตามลำดับ ทะยานขึ้นไปเป็น 50% และ 20% นอกจากให้เหตุผลว่าปรับไปตามอัตราแลกเปลี่ยนแล้ว อีกสิ่งหนึ่งที่ทรัมป์ระบุอย่างชัดเจนก็คือ ความสัมพันธ์ระหว่างสหรัฐ-ตุรกีในเวลานี้ ไม่ได้ดีเหมือนเดิมอีกแล้ว
ที่ผ่านมาตุรกีกับสหรัฐมีปัญหาไม่ลงรอยกันมาหลายระลอก ตั้งแต่เรื่องสงครามกลางเมืองในซีเรีย การที่ตุรกีจะซื้ออาวุธยุทโธปกรณ์จากรัสเซีย การที่สภาคองเกรสสหรัฐไม่อนุมัติการขายเครื่องบินรบ F-35 ให้ตุรกี ไปจนถึงการที่ตุรกีควบคุมตัวนักบวชสัญชาติอเมริกัน แอนดรูว์ บรันซัน ฐานมีเอี่ยวในความพยายามรัฐประหารที่ผ่านมา
อย่างไรก็ดี ลำพังเพียงปัญหาการเมืองระหว่างประเทศที่ไม่ได้อยู่ในขั้นเตรียมทำสงครามจะห้ำหั่นกันนั้น คงไม่มากพอที่จะฉุดค่าเงินให้ร่วงลงขนานใหญ่ และทำให้ทั่วโลกเริ่มกังวลจนต้องจับตาเหมือนเคสนี้
ที่จริงแล้วปัญหาการเมืองกับสหรัฐอาจมองได้ว่าเป็นเหมือนดาบเล่มที่ 2 ที่เข้ามาแทงซ้ำ ทำให้ตุรกีแสดงอาการบาดเจ็บอันเนื่องมาจากปัญหาพื้นฐานของตัวเองมากกว่า
นักวิเคราะห์บางฝ่ายมองว่าปัญหาของตุรกีนั้นมีอาการบางอย่างที่คล้ายคลึงกับ "วิกฤตการณ์ต้มยำกุ้ง" ที่เขย่าประเทศไทยและเอเชียเมื่อปี 1997 มาแล้ว ขณะที่บางรายยังคาดการณ์ว่า ปัญหาของตุรกีอาจแรงกว่าเมื่อครั้งวิกฤต "เลห์แมน บราเธอร์ส" ล่มสลายเมื่อปี 2008 และบางคนมองว่าวิกฤตนี้แรงกว่าปัญหาหนี้สาธารณะของ "กรีซ" เมื่อปี 2011 อีกด้วยวิกฤตเศรษฐกิจโลกในรอบ 10 ปี ที่ผ่านมาที่ทั่วโลกโดยเฉพาะสหรัฐ ต่างลดดอกเบี้ยลงต่ำสุดเป็นประวัติการณ์เพื่อกระตุ้นเศรษฐกิจนั้น ทำให้ตุรกีเป็นอีกประเทศหนึ่งที่ "กู้ยืมหนี้สกุลเงินต่างประเทศสูง" และกลายเป็นประเทศหนึ่งที่เสี่ยงต่อการขึ้นดอกเบี้ยของสหรัฐมากที่สุดในปัจจุบัน อีกทั้งยังมี
ปัญหาพื้นฐาน เช่น เป็นประเทศหนึ่งที่มีอัตราการขาดดุลบัญชีเดินสะพัดสูงที่สุดในโลก และมีอัตราเงินเฟ้อขยายตัวอย่างรวดเร็วในปัจจุบัน
ยิ่งเงินลีราอ่อนค่าลงมากเท่าไร ก็ยิ่งทำให้ลูกหนี้ตุรกีโดยเฉพาะบรรดาธนาคารที่ไปกู้เงินดอลลาร์ดอกเบี้ยต่ำมา ยิ่งจ่ายหนี้คืนแพงขึ้นเท่านั้น และยิ่งเพิ่มความเสี่ยงที่ตุรกีจะประสบกับภาวะ "ผิดนัดชำระหนี้" ตามไปด้วย โดย มูดี้ส์ อินเวสเตอร์ เซอร์วิส ประเมินว่าตุรกีมีโอกาสเบี้ยวหนี้สูงกว่ากรีซไปแล้ว พร้อมลดอันดับตุรกีลงมาถึง 4 ขั้น ขณะที่โกลด์แมนแซคส์มองว่า ภาวะของตุรกีในขณะนี้คล้ายกับช่วงวิกฤตต้มยำกุ้งของเอเชียปลายยุค 90 และวิกฤตหนี้ของกลุ่มละตินอเมริกาช่วงทศวรรษ 80
ปัญหาเหล่านี้ค่อนข้างคล้ายคลึงกับในบางประเทศที่มีหนี้ต่างประเทศสูง และขาดดุลบัญชีเดินสะพัดเยอะ เช่น อินโดนีเซีย ซึ่งมีปัญหาค่าเงินรูเปียห์อ่อนค่าหนักเป็นรายต้นๆ ในเอเชียเช่นกัน แต่ความต่างก็คือขนาดของตลาดผู้บริโภคในประเทศและโอกาสทางเศรษฐกิจที่มองกันในภาพรวมแบบภูมิภาค ซึ่งตุรกียังสู้ไม่ได้
นอกจากนี้ การรับมือกับภาวะวิกฤตทางเศรษฐกิจของตุรกียังถูกมองว่าไม่เพียงพอ นักวิเคราะห์หลายรายมองตรงกันว่า ด้วยปัญหาเชิงโครงสร้างที่หนักหนา และการมีข้อพิพาทกับประเทศใหญ่อย่างสหรัฐ คงทำให้ตุรกียากที่จะรอดพ้นภาวะวิกฤตไปได้ง่ายๆ หากไม่ออก "ยาแรง" หรือมาตรการขนาดใหญ่มารองรับ ซึ่งเบื้องต้นอันดับแรกที่น่าจะได้เห็นในสัปดาห์นี้ก็คือ การขึ้นดอกเบี้ยเพื่อชะลอการอ่อนค่าลงของค่าเงินลีรา
แม้จะมีรายงานว่าหลังฉากนั้นตุรกีพยายามขอเจรจาต่อรองกับสหรัฐอยู่ แต่ในหน้าฉากปัจจุบัน รัฐบาลดูจะยังไม่สามารถสร้างความเชื่อมั่นอย่างเป็นระบบได้มากนัก ไม่ว่าจะเป็นการขอให้ประชาชนขายทองคำ-ดอลลาร์ไปแลกเป็นลีรา หรือออกตัวว่าถูกสหรัฐเล่นงานด้วยสงครามเศรษฐกิจ หรือขู่สหรัฐว่าจะเปลี่ยนข้างพันธมิตรถาวรไปอยู่ข้างฟากตรงข้าม ซึ่งจะยิ่งทำให้สหรัฐโดดเดี่ยวในองค์การสนธิสัญญาป้องกันแอตแลนติกเหนือ (นาโต้) แต่ทั้งหมดนี้ก็ยังไม่ใช่มาตรการรับมือภาวะฉุกเฉินในทางเศรษฐกิจอย่างแท้จริงที่จะช่วยบรรเทาความวิตกของประชาชนได้ จึงมีสัญญาณประชาชนไปถอนเงินต่างประเทศตามธนาคารต่างๆ กันมากขึ้นตลอดหลายวันมานี้
หากยังไม่มีทางออกทั้งในด้านเศรษฐกิจหรือการเมือง ตุรกีซึ่งเป็นประเทศหน้าด่านสำคัญของทั้งตะวันออกกลางและยุโรป อาจเป็นอีกหนึ่งโดมิโนตัวใหม่ให้เซอร์ไพรส์โลกหลังวิกฤตเศรษฐกิจ 10 ปี ก็เป็นได้
โดย นันทิยา วรเพชรายุทธ
Source: Posttoday
